Stadhuisplein Levend Wezen

 

#living system design

#gebiedsontwikkeling

#regeneratief ontwerpen

 

 

Stadhuisplein Levend Wezen: geen historisch plein dat eeuwenlang hetzelfde blijft, maar een echt Eindhovens Plein waar we samenwerken, innoveren, leren en floreren.

In het team Volle Grond / Van Tuijn stedenbouw hebben we een conceptuele visie ontwikkeld voor de toekomst van Stadhuisplein in Eindhoven: Stadhuisplein Levend Wezen!

Stadhuisplein Levend Wezen wil een beweging in gang zetten, in de wijze waarop we kijken naar de relatie tussen mens en natuur. Natuur is meer dan een inrichtingselement, meer dan een decor. De mens niet enkel als gebruiker of inrichter van de natuur, maar als onderdeel van een groter levend systeem, dat als geheel voorwaarde is voor ons eigen bestaan. Met deze manier van kijken beogen we niet te vervallen in de klassieke tegenstelling, maar een symbiotische relatie te ontwerpen.

Daarom moeten we anders ontwerpen, aanleggen, beheren en gebruiken. We focussen ons niet op de pleinvloer - die kan door de jaren heen veranderen - maar besteden vooral veel aandacht aan een gezonde ondergrond, en geven ruimte aan natuurlijke netwerken in de lucht. Hiermee groeit er een gigantisch 3-dimensionaal levend netwerk en blijft het plein flexibel, met ruimte voor een grote diversiteit aan gebruik en groei.

Stel je voor: Een Stadhuisplein waar het leven altijd voelbaar is. Een plek waar je soms alleen heen gaat voor een moment van rust, of juist omdat er een huldiging plaatsvindt.

Stel je voor: Als jij er niet bent leeft het plein voort. Bijzondere vogels zoeken er in de zomer verkoeling, wortels en schimmels vinden hun weg door de bodem en ‘s nachts vindt een vos er beschutting.

Stel je voor: dat weersextremen een aanleiding worden om naar het plein te komen, omdat een piekbui tot een waterval leidt en het plein tijdens een hittegolf de koelste plek in het centrum is.

Stel je voor: Een Stadhuisplein waar we niet vanaf nu 10 tot 15 jaar op gaan wachten, maar waarbij we nu al aan de slag gaan en we betrokken blijven. Het plein blijft veranderen en veroudert nooit.

 
 
 
 

Living system design als nieuwe mentaliteit

Waar we bij veel duurzaamheidsvraagstukken oplossingen zoeken in de techniek, gaan wij bij Stadhuisplein op zoek naar oplossingen door in levende systemen te denken. Dit betekent veel voor de wijze van samenwerken. ‘In dienst van al wat leeft’ betekent als mens een andere relatie met je directe omgeving, een andere focus, en nieuwe samenwerkingsvormen om gezamenlijk te werken aan een doel dat ver in de toekomst ligt.

 

‘In dienst van al wat leeft’, betekent als mens een andere relatie met je directe omgeving

 
 
 

Zorg dragen voor de basiscondities

De oplossing zit hem in het aanleggen van basiscondities waarin het levende systeem op natuurlijke wijze kan floreren. We werken aan een gezonde bodem waarin zaden kunnen groeien, de grond kan ademen en kan drinken, waarin ruimte is voor de natuur om wortels en schimmeldraden aan te leggen. We geven aandacht aan de lucht en zorgen ook daar voor een gezonde basis. Groenstructuren de hoogte in die voedzame lucht vanuit de Dommel benutten, schuilplekken voor dieren en de mogelijkheid voor vogels om te nestelen. Daarnaast is het belangrijk om zorg te dragen, om de basiscondities op lange termijn robuust te houden.

 
 

Bouwstenen in dienst van het levende systeem


De basiscondities leggen we vast in bouwstenen. Tezamen vormen deze bouwstenen de basis voor een robuust toekomstbestendig en duurzaam plein. De bouwstenen variëren sterk; ze kunnen of in dienst staan voor de mens of juist voor de natuur. Sommige bouwstenen zijn concrete ingrepen, andere organisatorisch op lange termijn. Al met al staan ze alle in dienst voor het levende systeem wat we aanleggen.

 
 

De zoop, een organisatie van hoeders en voeders

Een goed plan alleen is niet voldoende. Het vraagt om gedragsverandering waarvoor we voorstellen om een beweging in gang te zetten. Een beweging die groeit en als een hoeder van het plein gaat functioneren. Iets wat in het DNA van Eindhoven zit. En juist het Stadhuisplein als baken in de stad biedt de ideale context om gezamenlijk vorm te geven aan de toekomst van het centrum. Daarvoor introduceren we een (nieuw) organisatiemodel waarin integraal wordt gewerkt aan het plein. Een model wat opgebouwd is uit hoeders (stakeholders) en voeders (betrokken bewoners). Daarmee gaat het verder dan regulier beheer. Het gaat zowel om de fysieke stad en het stadsleven als het levende systeem bedienen. Alles wat de Zoop beheert wordt vervlochten tot een cyclische, permanente en integrale aanpak.

De bouwstenen hebben we concreet gemaakt en vastgelegd in een raamwerkkaart, niet om een vastgetimmerd plan voor te stellen wat zo uit de mouw geschud kan worden. Wel om de transitie naar denken in levende systemen en de voorgestelde bouwstenen realiseerbaar te maken. Dit raamwerk schetst een mogelijke uitwerking van onze visie op het Stadhuisplein als levend wezen.

 

project data

locatie Stadhuisplein, Eindhoven

type uitvraag Gemeente Eindhoven

team Van Tuijn stedenbouw + Volle Grond

samenwerking: visuals i.s.m. Lex Hildenbrant, civiel advies door SmitsRinsma

wanneer 2023