NATUURBEGRAAFPLAATS DEURNE
CONCEPT EN PLANVORMING
Natuurbegraven is in Nederland een relatief onbekend fenomeen. Terwijl in Groot-Brittannië sinds 1993 meer dan 250 natuurbegraafplaatsen tot stand zijn gekomen, zijn er in Nederland tot nu enkele gerealiseerd. Voor steeds meer mensen is het teruggeven van het lichaam aan de natuur een belangrijke reden om te kiezen voor natuurbegraven.
Respect voor en bescherming van de natuur is een vanzelfsprekende leidraad voor de ontwikkeling en exploitatie van een natuurbegraafplaats. De bestaande natuur wordt ontzien en naar een hogere natuurwaarde gebracht. Nieuwe natuur wordt ontwikkeld. Met de ontwikkeling van de natuurbegraafplaats Deurne ontstaat tegelijkertijd een nieuwe hoogwaardige ecologische, recreatieve en economische laag die feitelijk nog niet aanwezig is, maar dat qua opzet en beeldtaal wel goed daarbij aansluit. Een nieuwe laag die als zodanig duidelijk -in harmonie- aanwezig is en na het sluiten van de begraafplaats geïntegreerd wordt. Het ceremonieel paviljoen is hier de meest in het oog springende uiting van.
De historische gradiënt van het landschap
Bij een natuurbegraafplaats komen over het algemeen twee ingrepen om de hoek kijken, namelijk aanpassingen voor de logistiek (parkeren, herdenken) en aanpassingen voor het be- graven zelf (aanleggen van de graven, ontsluiting). Doorgaans vindt de logistiek plaats in de nabijheid van de ontsluitingsrou- tes, terwijl voor het begraven in veel gevallen voor het bos zelf gekozen wordt. Binnen het ontwerp is een goede aansluiting bij de historische gradiënt in het landschap wenselijk is, zodat het landschap als zodanig ‘leesbaar’ blijft.
Het beekdal, de zandrug en het oude lint
In de plek rondom Hoeve Ruth komen een aantal interessante landschapskenmerken samen. Het is het resultaat van
een eeuwenlange cultivering door de mens waarbij in de Middeleeuwen de basis is gelegd voor het huidige cultuur- landschap. Vanaf de 14e eeuw werd er steeds meer bos omgezet in bouwland of heide (Gagelberg), terwijl de lage gronden langs de beken werden ontgonnen tot graslanden (beemden beekdal Astensche Aa). De dorpen, buurtschappen, gehuchten en hoeves lagen op de overgang van de lage natte gronden naar de hogere en droge gronden (Ruth aan de Hazeldonkseweg).
Het ceremonieel paviljoen
Op de natuurbegraafplaats wordt een ceremonieel paviljoen gerealiseerd. Een basaal sacrale ruimte die plek geeft aan een brede vorm van ontmoeten, bezinnen, vieren en herdenken. Het gebruik van het paviljoen is veelzijdig, binnen de thema’s rust, bezinning en natuur. Dat wil zeggen dat er naast ceremonies ook lezingen over deze thema’s kunnen worden gehouden, informa- tiebijeenkomsten met betrekking tot natuureducatie etc. Het ceremonieel paviljoen staat ten dienste van de natuur en het landschap en zal als zodanig ook ten ‘dienste van de natuur en het landschap’ gebruikt kunnen worden.
De bijzondere functie van ceremoniegebouw vraagt om specifeke architectonische kenmerken:
Architectuur en materialisering
Het ceremonieel paviljoen is alzijdig en heeft een eigen belevingswaarde. Het gebouw zoekt de balans tussen herkenbare en gebiedseigen gebouwtypologieën en een vorm en uitstraling die zich onttrekt aan wat we gewend zijn. Denk aan een eigentijdse vertaling van de boerenschuur. ‘Healing architecture’ vormt een inspiratie: mensen, gebouw en architectuur zijn in harmonie. Het gebouw is sculpturaal, organisch en overgangen zijn vloeiend.
project data
locatie Deurne
type concept en planstudie
opdrachtgever Swinkels
team Joyce Sengers
wanneer 2016